Z dawnych dziejów wsi Paczkowo
Kazimierz Matysek
Wieś Paczkowo, leżąca na 19km trasy poznańsko-warszawskiej, 4.5km na zachód od Kostrzyna, zalicza się do większych (ok 1200 mieszkańców), dynamicznie rozwijających się miejscowości w gminie Swarzędz. Pierwotna osada powstała po obydwu stronach drogi prowadzącej od starego traktu w kierunku Sarbinowa, na płaskim terenie o wysokości od 95m do 105m nad poziomem morza.
Najstarszy zapis nazwy Paczkowo – wywodzącej się od nazwy osobowej Paczko (zdrobnienie od imienia Paweł) – pochodzi z 1329 r. W kolejnych latach pisano: Pacowo (1423 r.), Paczcowo (1428 r.), Panczkowo (1508 r.), Pączkowo (1563 r.), Pęczkowo (1580 r.) i Paczkowo (1590 r.)
Z najwcześniejszego dokumentu z 1329 r. dowiadujemy się, że Paczkowo było własnością kościelną, należącą do każdorazowego proboszcza katedry poznańskiej. W tymże toku proboszcz Andrzej powierzył Maciejowi, sołtysowi Paczkowa, lokację tej wsi na prawie niemieckim. Sołectwo miało posiadać wolne trzy łany, dwa ogrody, karczmę, piekarnię, jatkę rzeźniczą, kuźnię i 1/3 opłat sądowych. Dla właściciela wsi zarezerwowano dwa łany z dwoma ogrodami. Mieszkańcy wsi winni przywozić do Poznania czynsze roczne zbożu oraz daniny w naturze (jaja, mięso, sery). Z wizytacji biskupich wynika, że ten stan rzeczy utrzymywał się do 1793 r., to jest do czasu wcielenia Wielkopolski do zaboru pruskiego, a Paczkowa – do domeny Państwowej. Od 1833 r. wieś wchodziła w skład okręgu wójtowskiego kostrzyńskiego w powiecie bredskim. W 1846 r. było w Paczkowie 7 dymów (budynków mieszkalnych) i 111 mieszkańców. Przed 1877 r. większość obszaru Paczkowa przeszłą w ręce Niemca Oskara Dietricha, który w 1886 r, miał majątek o obszarze 121.28ha. Jego siedziba znajdowała się na terenie obecnego gospodarstwa Bartkowiaków. W tym czasie we wsi było 15 dymów i 138 mieszkańców (90 katolików i 48 protestantów). Należeli oni do parafii katolickiej w Swarzędzu lub ewangelickiej w Kostrzynie. Nieliczni rolnicy indywidualni działali aktywnie w Kółku Rolniczym w Kostrzynie, do którego należeli m. in. Michał Kozerski (1885 r.) i Władysław Czajka (1912 r.) gospodarujący na 110 morgach własnych i 20 dzierżawionych.
W 1907r. Do O. Dietricha należało 210ha, 20 koni, 100 sztuk bydła i 40 owiec. W latach 1908-1945 właścicielem majątku w Paczkowie był Ernst Jeske. Za jego czasów pobudowano parterowy pałac, kryty naczółkowym dachem z dwiema facjatkami od wschodu, z wystawką i balkonem. Otaczał go stary park.
Pod koniec 1887 r. pobudowano w Paczkowie stację kolejową przy linii kolei żelaznej z Poznania do Strzałkowa, a ok. 1900 r. uruchomiono tu agencję pocztową (nr 168). W ramach germanizacji pod koniec XIX w. zmieniono nazwę Paczkowo na Patschkowo, potem na Hartmanfelde, a od 1902 na Osthausen, która obowiązywała do końca 1918 r.
Dzieci z Paczkowa w XIX stuleciu i na początku XX uczęszczały do szkoły katolickiej w oddalonym o 3 km Sarbinowie. W 1904 r. wybudowano w Paczkowie budynek szkolny z czerwonej cegły, przeznaczony dla dzieci miejscowych Niemców – ewangelistów oraz dzieci niemieckich z Sokolnik Gwiazdowskich i okolic. Uczył w niej w latach 1904-1919 nauczyciel Kingbeil. Od 1920 r. działała w Paczkowie polska szkoła katolicka, której pierwszym nauczycielem był Ślązak Paweł Matysik, a pierwszym zapisanym uczniem polskim – Wincenty Bzowy.
W kronice szkolnej odnotowano odwiedziny miejscowych dzieci u prezydenta Ignacego Mościckiego. Przyjął je on w wagoniku pociągu, który zatrzymał się na miejscowej stacji zimą 1936 r.
W pierwszych dniach września 1939 r. w Paczkowie pojawiły się tłumy uciekinierów opuszczających Poznań w obawie przed wojskami hitlerowskimi. Znaleźli oni schronienie – podobnie jak i oddział konny wojska – w zabudowaniach dworskich. Po wkroczeniu Niemców aresztowana sołtysa Szczepana Tadysiaka i wielu innych mieszkańców. Szkołę oddano do dyspozycji NSDAP. 22 Stycznia 1945 r. okupanci opuścili wieś. 
W zabudowaniach folwarcznych kwaterowały wojska radziecki, potem Wojsko Polskie. Majątek rozparcelowano. W latach 1948-1952 miał w nim siedzibę Instytut Chorób Pszczelich. Potem ten obiekt i ziemię przejęła Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna “Pokój”, która w latach 70 wyspecjalizowała się w hodowli drobiu. Pobudowano domki dla pracowników, a za torem powstało duże osiedle domów jednorodzinnych. Szkołą przejęła także dawny pałac, dzięki czemu mogła tu funkcjonować szkołą podstawowa 8-klasowa.
W ostatnich latach we wsi i na jej obrzeżach powstał szereg nowych podmiotów gospodarczych, które dają zatrudnienie obecnym mieszkańcom Paczkowa.
